Η στρατηγική της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και η ανάδειξη του Βόλου ως city break προορισμού

Εισήγηση του Δημάρχου Βόλου Πάνου Σκοτινιώτη
στο 1ο Συνέδριο «Marketing και Branding (Στρατηγική Προβολή και Ταυτότητα) του Τόπου

Η δημιουργία του νέου Δήμου Βόλου συνέπεσε, σε μεγάλο βαθμό, με την ολοκλήρωση των έργων και των δράσεων που είχαν σχεδιαστεί τις προηγούμενες δεκαετίες και την ανάγκη να ανοίξει ένας νέος ιστορικός κύκλος βιώσιμης ανάπτυξης της μείζονος πια πόλης μας. Στο Δήμο Βόλου έχουμε ενστερνιστεί πλήρως τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και στόχος μας είναι ο Βόλος να αναδειχθεί και να καταγραφεί ως «πράσινη πόλη». Στο πλαίσιο αυτό, ο στρατηγικός σχεδιασμός μας βασίζεται στο τρίπτυχο: τουρισμός – καινοτομία -  τοπικά προϊόντα ποιότητας.

Ειδικά στην εποχή της βαθιάς οικονομικής κρίσης, που πλήττει με ιδιαίτερα έντονο τρόπο την περιοχή μας λόγω και της ιδιαίτερης παραγωγικής φυσιογνωμίας της, με την ανεργία κυριολεκτικά να καλπάζει, φαίνεται πως ο τουρισμός αποτελεί τη μόνη ορατή προοπτική που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Θα πρέπει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, κάθε θέση εργασίας στον τουρισμό δημιουργεί 1,5 θέσεις εργασίας σε άλλους τομείς. Γι’αυτό και υποστηρίζουμε ότι ο τουρισμός δεν είναι μέρος του προβλήματος της ελληνικής και της τοπικής οικονομίας, αλλά προϋπόθεση της λύσης του.

Είναι προφανές πως δεν  βλέπουμε ευκαιριακά την τουριστική ανάπτυξη του Βόλου – ιδίως μετά τη διεύρυνσή του - αλλά με σταθερό και μακροχρόνιο ορίζοντα. Γι’αυτό και σχεδιάζουμε σύμφωνα με τις αρχές του αειφόρου αστικού τουρισμού, ο οποίος σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής. Σε μια εποχή όπου διεθνώς αλλάζουν οι τάσεις στον τουρισμό και ενισχύεται ο τουρισμός πόλεων - το city break -  ο Βόλος με την ευρύτερη περιοχή  του έχει όλες τις προϋποθέσεις να αποτελέσει δημοφιλή τουριστικό προορισμό, προωθώντας νέες, ειδικές μορφές τουρισμού όπως ο τουρισμός αναψυχής, ο συνεδριακός τουρισμός, ο αθλητικός τουρισμός,  ο πολιτιστικός τουρισμός, ο  θρησκευτικός τουρισμός κλπ.

Η σύγχρονη τουριστική φιλοσοφία, επηρεασμένη από τους όρους της Βιώσιμης Ανάπτυξης, διέπεται από δύο βασικές αρχές  :

α/ Κάθε ενέργεια με στόχο την Τουριστική Ανάπτυξη επιβάλλεται να επιφέρει ταυτόχρονα ουσιαστική επίδραση στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του τοπικού πληθυσμού και να συμβάλλει στην κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του τουριστικού προορισμού.

β/ Ο Τουρισμός πρέπει να σχεδιάζεται και να υλοποιείται με τρόπο που να χαρακτηρίζεται από   ποικιλία επιλογών και δυνατοτήτων που μπορεί να προσφέρει η τοπική κοινωνία. Η τουριστική δραστηριότητα πρέπει να ταυτίζεται και να πηγάζει από την τοπική οικονομία και να συμβάλλει θετικά στην ανάπτυξή της.

Σήμερα, με τον όρο «Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη» περιγράφεται ο τύπος της τουριστικής ανάπτυξης που δραστηριοποιείται ισόρροπα στην τοπική κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική και περιβαλλοντική δομή κάθε τουριστικής περιοχής, διαμορφώνοντας παράλληλα όρους (υπηρεσίες, υποδομές, τεχνογνωσία) που επιτρέπουν   τη συνεχή ανατροφοδότησή της. Όταν στο Δήμο Βόλου μιλάμε για τουριστική ανάπτυξη, αναφερόμαστε σε αυτή ακριβώς την αντίληψη.

Έτσι, η στρατηγική μας της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης αποβλέπει στην προστασία του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στην ορθολογική διαχείριση των πόρων, στη διάχυση της ανάπτυξης σε όλες τις περιοχές του ενιαίου Δήμου, στην ανάπτυξη όσο το δυνατό περισσότερων κλάδων της τοπικής οικονομίας και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ώστε να καλύπτει όλες τις εποχές και όλο το χρόνο (Βόλος-Πήλιο, 4 εποχές). Εξάλλου, όπως ήδη αναφέραμε, λαμβάνουμε υπόψη τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής μας, δηλαδή τη δυνατότητα να υποδεχθούμε ένα μέγιστο αριθμό τουριστικού κοινού, προκειμένου να μη διαταραχθεί η περιβαλλοντική/οικολογική ισορροπία. Έναν αριθμό που να μπορεί να εξυπηρετηθεί από τις τουριστικές υποδομές και παράλληλα να μην αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνική «ισορροπία» της περιοχής. Επιπλέον, κάθε δράση μας στηρίζεται και προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής στη λήψη των αποφάσεων και την ουσιαστική και εποικοδομητική συνεργασία με τους αρμόδιους για τον τουρισμό φορείς σε τοπικό επίπεδο, όπως επίσης και με την Περιφέρεια Θεσσαλίας.

Αξιοποιώντας και επεξεργασίες από το παρελθόν, κυρίως από τη Νομαρχία, και φυσικά τις προτάσεις των τουριστικών φορέων της περιοχής μας, έχουμε ήδη διαμορφώσει το βασικό πλαίσιο του μεσοπρόθεσμου  στρατηγικού σχεδίου για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη του Βόλου. Σύμφωνα με το στρατηγικό αυτό σχέδιο,  το οποίο δεν είναι στατικό αλλά διαρκώς εμπλουτίζεται, έχουμε επιλέξει τα εξής βήματα:

- Επιλογή Brand name της περιοχής εκτιμώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Επίσης, χάραξη πολιτικής προβολής σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς της πόλης, του νομού και της περιφέρειας (βήμα που έχει πραγματοποιηθεί). Brand name για τον ενιαίο Δήμο Βόλου αποτελεί πλέον το «Volos – Pelion, it’s true».

- Εφαρμογή του Σχεδίου Προβολής, μέσω των ΜΜΕ, του Διαδικτύου, των νέων τεχνολογικών εφαρμογών, των τουριστικών πρακτορείων της πόλης και του κέντρου, της συμμετοχής του Δήμου Βόλου  σε εκθέσεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.

- Ενίσχυση της θέσης μας στις παραδοσιακές ευρωπαϊκές αγορές και άνοιγμα νέων τουριστικών αγορών, όπως Ρωσία, Ισραήλ, Τουρκία (βήμα που βρίσκεται σε εξέλιξη με θετικά αποτελέσματα).

-  Ανάδειξη του Βόλου ως εκ των κορυφαίων city break προορισμών της ελληνικής αγοράς (στόχο τον οποίο  έχουμε ήδη σχεδιάσει και θα προωθήσουμε πιο αποφασιστικά στο άμεσο μέλλον) .

-  Αξιοποίηση  εμπειρίας και διαρκής ανανέωση και αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και των παρεχομένων υπηρεσιών, με πρωτοβουλία του Δήμου Βόλου και τη συνεργασία των φορέων και των επιχειρηματιών (βήμα υπό σχεδιασμό).

- Δυναμικότερη επέκταση προς την ευρωπαϊκή αγορά, σύμφωνα με την αποκτηθείσα εμπειρία και επενδύοντας και σε νέες  υποδομές (βήμα  το οποίο θα υλοποιηθεί ύστερα από αξιολόγηση των αποτελεσμάτων).

- Υλοποίηση προγράμματος για την ανάδειξη του Βόλου ως city break προορισμού και για την πλησιέστερη ευρωπαϊκή, όπως και την ισραηλινή αγορά, με την αξιοποίηση του Αεροδρομίου της πόλης (βήμα το οποίο θα σχεδιαστεί και θα υλοποιηθεί με συνεργασία όχι μόνο των τοπικών φορέων αλλά και με τη σύμπραξη του ΕΟΤ και του αρμόδιου υπουργείου).

- Αξιολόγηση αποτελεσμάτων και σχεδιασμός προγράμματος για την ανάδειξη  του Βόλου ως προορισμού διακοπών (τελικός στόχος).

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρουμε παραπάνω, ο Δήμος Βόλου βρίσκεται στο τέταρτο βήμα εφαρμογής του στρατηγικού του σχεδίου για την τουριστική ανάπτυξη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν προετοιμάζονται παράλληλα και τα επόμενα βήματα. Το τέταρτο βήμα εφαρμογής του στρατηγικού μας σχεδίου αφορά την εδραίωση της περιοχής ως ανταγωνιστικού προορισμού city break της εγχώριας τουριστικής αγοράς. Γι’αυτό και στην εισήγησή μου θα επιμείνω σε αυτόν το στόχο, που τον θεωρούμε άλλωστε μείζονος σημασίας.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που λάβαμε υπόψη, προκειμένου να επιβεβαιώσουμε την άποψή μας ότι ο Βόλος και η ευρύτερη περιοχή του αποτελούν ανταγωνιστικό προορισμό city break, είναι τα εξής:

- Η μικρή, σχετικά, απόστασή του από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα και το επίπεδο του εθνικού οδικού δικτύου, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια και θα ολοκληρωθεί τα αμέσως επόμενα.

- Ο σημαντικός εκσυγχρονισμός της ξενοδοχειακής υποδομής του ευρύτερου Δήμου Βόλου, η θέση της οποίας στη σχετική κλίμακα αξιολόγησης έχει αναβαθμισθεί αισθητά.

- Οι  ολοένα και περισσότεροι ποιοτικοί χώροι ψυχαγωγίας και εστίασης  και η  ιδιαίτερη γαστρονομική ταυτότητα του Βόλου και του Πηλίου, η οποία λειτουργεί ως σημαντικός πόλος έλξης επισκεπτών.

- Η δυνατότητα του επισκέπτη του διημέρου/τριημέρου για ημερήσιες εκδρομές σε ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους περιοχές, σε βουνό και θάλασσα.

- Η πολιτισμική ανάπτυξη της περιοχής και τα πολιτιστικά της αξιοθέατα (σημαντικότατοι αρχαιολογικοί χώροι, αρχαιολογικό μουσείο με τεράστιο πλούτο εκθεμάτων και ιδιαίτερο τρόπο έκθεσης, ομοίωμα του μυθικού σκάφους «Αργώ»,  σπουδαία λαογραφικά μουσεία με έργα του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου, μοναδικό μουσείο βιομηχανικής ιστορίας, σιδηροδρομικό μουσείο, άλλα θεματικά μουσεία).

-  Η συνεδριακή υποδομή της πόλης, σε συνδυασμό και με την ύπαρξη ενός σύγχρονου και διαρκώς αναπτυσσόμενου  Πανεπιστημίου.

- Η σημαντική αθλητική υποδομή της πόλης, που δεν συναντάται σε κανένα άλλο περιφερειακό αστικό κέντρο της χώρας.

-  Η ύπαρξη σπάνιων εκκλησιαστικών μνημείων, που δείχνουν τις δυνατότητες της περιοχής για την ανάπτυξη  του θρησκευτικού τουρισμού.

-  Η   ελκυστικότητα του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής σε όλες τις εποχές του χρόνου.  

-  Η σχέση «value-for-money», που διέπει τις τιμές της πλειονότητας των τουριστικών επιχειρήσεων. Ειδικά οι τιμές των ξενοδοχειακών μονάδων   βρίσκονται σε επίπεδα χαμηλότερα από εκείνα των πιο αναγνωρισμένων ελληνικών τουριστικών προορισμών, ενώ ελκυστικά ως προς τις τιμές είναι και τα εκδρομικά πακέτα των τουριστικών γραφείων που τα τελευταία χρόνια προσφέρουν οργανωμένες αποδράσεις στο Βόλο και το Πήλιο.

Αξιοποιώντας λοιπόν τα συγκριτικά αυτά πλεονεκτήματα, έχουμε ξεκινήσει τη διαφημιστική προβολή του Βόλου ως προορισμού city break, όχι μόνο με τους συμβατικούς τρόπους προβολής και διαφήμισης, αλλά και με ειδικές δράσεις που θα ενισχύσουν την τουριστική ταυτότητα της πόλης. Π.χ. πρόσφατα διοργανώσαμε διεθνές καρναβάλι μέσω ευρωπαϊκού προγράμματος, το οποίο σκοπεύουμε να θεσμοθετήσουμε ώστε στο μέλλον ο Βόλος να αποτελεί «επιλογή» για το τουριστικό κοινό του τριημέρου της Αποκριάς. Τη δραστηριότητα αυτή προβάλαμε έντονα σε πανελλήνιο επίπεδο και το αποτέλεσμα στην πρώτη μας αυτή προσπάθεια ήταν θετικό. Το υλικό του φετινού καρναβαλιού, θα αποτελέσει το υλικό της προβολής μας για το επόμενο έτος. Αξιοποιούμε, επίσης, το διαδίκτυο, ενώ συνεργαζόμαστε με τις μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες και βρισκόμαστε τακτικά στα ένθετα των κυριακάτικων φύλλων, με αφιερώματα για την πόλη και το Πήλιο. Αδιάλειπτη είναι και η παρουσία μας σε θεματικές εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης, ενώ, σε συνεργασία με τους τοπικούς   φορείς του τουρισμού και την περιφέρεια, συμμετέχουμε στοχευμένα σε τουριστικές εκθέσεις.

Την υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού, που αποτέλεσε προτεραιότητα για μας ήδη από το ξεκίνημα της θητείας μας, εντατικοποιούμε κατά το τρέχον έτος και ελπίζουμε το 2013 να μπορούμε να έχουμε μετρήσιμα αποτελέσματα, αφού το brand name «Volos – Pelion, it’s true» πιστεύουμε πως θα έχει εδραιωθεί, τουλάχιστον στην εγχώρια τουριστική αγορά.

Συγκεκριμενοποιώντας ακόμη περισσότερο την πολιτική μας για το city break και σύμφωνα με την ελληνική πραγματικότητα και τα τοπικά χαρακτηριστικά, στοχεύουμε σε δύο κυρίως κατηγορίες :

-    Τα τριήμερα (δύο διανυκτερεύσεων) του Σαββατοκύριακου.

-    Τα τριήμερα/τετραήμερα (τριών ή τεσσάρων διανυκτερεύσεων) των αργιών.

Παράλληλα, από τις ειδικές μορφές τουρισμού, σε αυτές που πιο άμεσα στοχεύουμε, αφού παρουσιάζουν και τη μεγαλύτερη δυναμική για την περιοχή μας λόγω των αδιαμφισβήτητων συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει, είναι ο συνεδριακός και ο αθλητικός τουρισμός, ενώ σημαντικές δυνατότητες διαφαίνονται και για τον πολιτιστικό και θρησκευτικό τουρισμό.

Οι στόχοι μας αυτοί δεν μένουν σε θεωρητικό επίπεδο, όπως συνήθως γίνεται στη χώρα μας, αλλά έχουμε κάνει σημαντικά βήματα ώστε να σχεδιάζουμε και να ελέγχουμε την εφαρμογή των σχεδιασμών αυτών με μετρήσιμα στοιχεία. Επί παραδείγματι, εκτιμούμε ότι μπορούμε να στοχεύουμε σε μια αύξηση των επισκεπτών κατά 800 (Μ.Ο.)  επισκέπτες ανά διήμερο – τριήμερο, που σημαίνει αύξηση του τζίρου   από την τουριστική κίνηση που υπερβαίνει τα 2.500.000 ευρώ ανά έτος.

Το αναπτυξιακό πρότυπο που επί δεκαετίες ακολούθησε η χώρα μας, έχει οδηγηθεί πια σε χρεοκοπία. Αυτό που προέχει, είναι να διαμορφώσουμε ένα εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, απασχόλησης και κοινωνικής συνοχής, που θα δώσει εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Πριν από τρεις μόλις μέρες, ο Γενικός Γραμματέας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, Ταλέμπ Ριφάϊ, δήλωσε ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει στο τοπ 20 των πιο δημοφιλών προορισμών του κόσμου. «Στηρίξετε τον τουρισμό για να βγείτε από την κρίση», ήταν η προτροπή του. Εμείς, στο Δήμο Βόλου, αυτό ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε, στο πλαίσιο του  Στρατηγικού και Επιχειρησιακού μας Σχεδίου.