«Καλλικράτης»: ώρα για το επόμενο βήμα – Άρθρο του Δημάρχου Βόλου στο ηλεκτρονικό περιοδικό “e-αυτοδιοίκηση”

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι  στο σχεδιασμό του «Καλλικράτη», της μεγαλύτερης, ίσως, μεταρρύθμισης της μεταπολιτευτικής περιόδου, υπήρξαν σημαντικά κενά. Η διαπίστωση αυτή δεν αναιρεί το πραγματικό γεγονός ότι  για πρώτη φορά επιχειρήθηκε συντονισμένη παρέμβαση σ’ όλες τις βαθμίδες της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης. Ωστόσο, δεν  υπήρξε και πάλι συνολική  μεταρρύθμιση στο διοικητικό σύστημα   της χώρας, αφού δεν προχώρησαν ταυτόχρονα και οι βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούνται στην οργάνωση  και λειτουργία της κεντρικής διοίκησης ώστε να περιοριστεί στον επιτελικό της ρόλο. Επιπλέον, η μεταρρύθμιση δεν συνδέθηκε με ένα συνολικό σχέδιο  για την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού,  την αλλαγή του αναπτυξιακού   προτύπου της χώρας και τη βελτίωση της  ανταγωνιστικότητάς της   σ’ ένα όλο και πιο απαιτητικό και διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.

Στα θετικά του «Καλλικράτη»  περιλαμβάνονται αναμφισβήτητα η διεύρυνση   της τοπικής δημοκρατίας και της συμμετοχής του πολίτη,  η αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η διαφάνεια στη διοικητική λειτουργία, η αξιοκρατία στην πρόσληψη και εξέλιξη του προσωπικού. Με άλλα λόγια, η ρήξη με καταστάσεις που έχουν πληγώσει βαθύτατα το κοινό αίσθημα και είχαν οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε μετάλλαξη το θεσμό της αυτοδιοίκησης. Πιστεύω πως η σημαντικότερη προσφορά του «Καλλικράτη» θα είναι αν η εφαρμογή του συνδυαστεί, τελικά, με την πολιτική και ηθική επαναθεμελίωση της αυτοδιοίκησης, ώστε  να λειτουργήσει   ως παράγοντας ανάταξης της χαμένης εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική και τους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά και ως παράγοντας ενότητας και συνοχής των τοπικών κοινωνιών. 
O   «Καλλικράτης», ωστόσο,   «ατύχησε»   όχι μόνον γιατί εφαρμόστηκε με καθυστέρηση τουλάχιστον δέκα χρόνων, αλλά και γιατί εφαρμόστηκε σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης, με άμεση συνέπεια τη δραματική περικοπή των κρατικών επιχορηγήσεων. Εξάλλου, το ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα «ΕΛΛΑΔΑ», που αποτελούσε βασική δέσμευση για την υποστήριξη της μεταρρύθμισης στα πρώτα της βήματα, παραμένει ακόμη εξαγγελία. Στα αρνητικά, θα πρέπει να προσθέσουμε τις αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων,  τη μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς το αντίστοιχο προσωπικό και τις δυσλειτουργίες που προκαλούνται από   ένα δύσκαμπτο και γραφειοκρατικό σύστημα  ελέγχων, σε σημείο  που  από τη λήψη μιας απόφασης μέχρι την υλοποίησή της να απαιτούνται πολλές φορές αρκετοί μήνες, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου καθίστανται δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ ελέγχου νομιμότητας και ελέγχου σκοπιμότητας.
Όλα αυτά  καθιστούν επιτακτική πλέον την ανάγκη για ανάληψη σοβαρής πολιτικής και νομοθετικής πρωτοβουλίας. Επιπλέον, καθιστούν αναγκαία  την άμεση προώθηση  ενός ολοκληρωμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου, με στόχο η αυτοδιοίκηση  να καταστεί επιχειρησιακά ικανή  για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης, την εξυπηρέτηση του πολίτη και την αξιοποίηση κάθε δυνατότητας προκειμένου να αποτελέσει ομπρέλα κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης, δεδομένου ότι όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας ωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας.