Η «ψαρόβαρκα» και ο «κικιρίκου», η Αργώ και ο Ντε Κίρικο

του Πάνου Τρ.Σκοτινιώτη

Σε δύο εμβληματικές επιλογές της πόλης μας θα αναφερθούμε, που με τον ένα ή άλλο τρόπο ήλθαν στην επικαιρότητα τις τελευταίες μέρες.

Ας γυρίσουμε, λοιπόν, τέσσερα χρόνια πίσω.

«Εδώ ο κόσμος χάνεται, ψαρόβαρκες πού πάτε;», αναφώνησε ο κύριος Αχιλλέας Μπέος δέκα μόλις μέρες πριν αναλάβει τα καθήκοντα του δημάρχου. Ήταν η αντίδρασή του στην εκδήλωση με θέμα «Η Αργώ γέφυρα φιλίας μεταξύ των δύο λαών» (Ελλάδας και Γεωργίας), που είχε διοΣργανώσει ο Δήμος Βόλου στις  20 Αυγούστου 2014, με τη συμμετοχή και του Πρέσβη της Γεωργίας. Και λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, σ’ έναν από τους καθιερωμένους τηλεοπτικούς μονολόγους του, ξεκαθάρισε ότι «το Μουσείο της Αργούς  δεν αποτελεί προτεραιότητα για τη νέα Δημοτική Αρχή».
Τα ίδια και χειρότερα με το Μουσειακό Ίδρυμα «Τζόρτζιο Ντε Κίρικο» που σχεδιάζαμε.  Φρόντισε έγκαιρα να ξεκαθαρίσει (22 Οκτωβρίου 2014) ότι εκείνος ξέρει «μόνο τον κικιρίκου» και το «πότε θα πας κυρά μου στο παζάρι»…

Μ’ αυτόν, λοιπόν, τον απαξιωτικό και περιφρονητικό τρόπο αντιμετώπιζε δύο στρατηγικής σημασίας επιλογές της πόλης ο άνθρωπος, στον οποίον οι Βολιώτες εμπιστεύτηκαν τις τύχες της για μια πενταετία. Και δεν πρόκειται μόνο για την αντίδραση κάποιου που αγνοεί την ιστορία πόλης και του Δήμου, αφού αποτελεί προϊόν μιας μοναδικής συγκυρίας. Αλλά, κυρίως, για έκφραση ενός ακραίου  λαϊκισμού, με τον λόγο και τις πράξεις του να αντικατοπτρίζουν δήθεν το αίσθημα των απλών ανθρώπων που ανέκαθεν εχθρεύονταν ό,τι τους υπερέβαινε.  

Τις δύο αυτές εμβληματικές επιλογές της πόλης, η δημοτική μας αρχή είχε θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα στη σύντομη θητεία της των τριάμισι χρόνων, παρότι υποχρεώθηκε να κινηθεί σε ένα απίστευτα ζοφερό οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Με επίγνωση ότι ο παγκόσμιος μύθος των Αργοναυτών απ’ τη μια,  και ο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του 20^ου αιώνα,  απ’ την άλλη, είναι δύο κορυφαία «assets» του Βόλου, που αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορούν να προσδώσουν διεθνή πολιτιστική ακτινοβολία στην πόλη μας και να σφραγίσουν τη σύγχρονη, εξωστρεφή της ταυτότητα, αλλάζοντας εντυπωσιακά την προοπτική της. Δυστυχώς όμως με την αλλαγή στον Δήμο, τέσσερα ολόκληρα χρόνια μέχρι τώρα έχουν πάει στράφι…

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:

Το Μουσείο της Αργούς

Η προηγούμενη δημοτική αρχή, με βαθειά την πεποίθηση ότι ο Δήμος έχει συνέχεια, ήταν εκείνη που πήρε την πρωτοβουλία να δρομολογήσει, επιτέλους, τη δημιουργία του Μουσείου της Αργούς, ένα έργο  που χρόνια ολόκληρα  η πόλη είχε θέσει στην προμετωπίδα των προτεραιοτήτων της. Έτσι, το 2013 προχώρησε στην προκήρυξη Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού προσχεδίων του Μουσείου. Αναφερόμασταν σε ένα Μουσείο αντάξιο της διεθνούς απήχησης που έχει ο μύθος των Αργοναυτών, ικανό ν’ αποτελέσει σημείο αναφοράς για την πόλη και μοχλό ανάπτυξης του τουρισμού της περιοχής.

Ο διαγωνισμός  ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 2014 με  πολύ μεγάλη επιτυχία, αφού κατατέθηκαν μελέτες από 68 αρχιτεκτονικά γραφεία. Επιδίωξή μας ήταν να επικυρωθεί αμέσως το πρακτικό της Επιτροπής του Διαγωνισμού και ακολούθως ν’ ανατεθεί  η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής και οι όποιες αναγκαίες συμπληρωματικές μελέτες, ώστε η νέα δημοτική αρχή να προχωρήσει, χωρίς χρονοτριβή και κατ’ απόλυτη προτεραιότητα, στην ένταξη  της κατασκευής του έργου στο ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020. Η επιλεξιμότητα του έργου είχε, άλλωστε, ήδη κριθεί και είχε προβάδισμα να ενταχθεί στο νέο ΕΣΠΑ, αφού η χρηματοδότηση του Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού προσχεδίων έγινε από  τα κονδύλια της τεχνικής βοήθειας του προηγούμενου ΕΣΠΑ ακριβώς γι’ αυτόν τον σκοπό. 

 Έλα όμως που είχαμε μπει πια στην πιο δυσώδη προεκλογική περίοδο που έχει ζήσει η πόλη. Δώσ’ του, λοιπόν, εξώδικα και καταγγελίες για δήθεν σκανδαλώδη Διαγωνισμό και άλλες αθλιότητες, με στόχο να μην επικυρωθεί το πρακτικό της Επιτροπής. Κι επειδή δεν θέλαμε να μείνει η παραμικρή σκιά σε μια κορυφαία επιλογή της πόλης, η δημοτική μας αρχή αποφάσισε να μεταθέσει για τη νέα δημοτική περίοδο την τυπική έγκριση του πρακτικού της Επιτροπής από το Δημοτικό Συμβούλιο. Με τούτα και με τ’ άλλα χαραμίστηκε τελικά ένας σχεδόν χρόνος μέχρι η δημοτική αρχή να  επικυρώσει το πρακτικό και άλλα τρία χρόνια μέχρι να αναθέσει, μόλις τις προηγούμενες μέρες, την αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής των κτιριακών έργων στους μελετητές που έλαβαν το 1ο βραβείο! Εννοείται πως με τον  Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, όλα «μέλι-γάλα»… 
Με λίγα λόγια, σπαταλήθηκαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια και δεν ξέρουμε πόσος χρόνος θα χρειαστεί ακόμη μέχρι το έργο να ενταχθεί σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Ένα έργο-σύμβολο της πόλης, το οποίο θα μπορούσε να έχει ήδη ολοκληρωθεί ή έστω να βρίσκεται σε προχωρημένη φάση, αλλάζοντας δραστικά τα δεδομένα του Βόλου.

 Το Μουσειακό Ίδρυμα «Τζόρτζιο Ντε Κίρικο»

 O Βόλος έχει, ως γνωστόν, την τύχη να αποτελεί τη γενέθλια πόλη του σπουδαίου ζωγράφου, γλύπτη και συγγραφέα Τζόρτζιο Ντε Κίρικο. Φέτος συμπληρώθηκαν 130 χρόνια απ’ τη «ζεστή και αποπνικτική μέρα του Ιουλίου του 1888, που πρωτοείδα το φως στη μικρή επαρχιακή αλλά κοσμοπολίτικη πόλη του Βόλου», όπως έγραψε ο ίδιος.

Συνεχίζοντας και στο ζήτημα αυτό την προσπάθεια προηγούμενων δημοτικών αρχών να συνδεθεί πιο άμεσα ο Βόλος με το παγκόσμιας εμβέλειας καλλιτεχνικό έργο του Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, δεν περιοριστήκαμε στο ετήσιο αφιέρωμα στην επέτειο της γέννησής του   (10 Ιουλίου), το οποίο καθιερώσαμε από το 2012, αλλά προχωρήσαμε σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, η εμβέλεια του οποίου φιλοδοξούσαμε να υπερβεί τα πολιτιστικά δεδομένα όχι μόνο του Βόλου, αλλά και της Ελλάδας. 

Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί στον Βόλο Μουσειακό Ίδρυμα αφιερωμένο στον μεγάλο καλλιτέχνη. Την ιδέα αυτή την προωθήσαμε σε συνεργασία με το Ίδρυμα «Giorgio e Isa de Chirico» της Ρώμης και με το Υπουργείο Πολιτισμού, αξιοποιώντας και σχετική πρόταση του Ιδρύματος. Πέραν των πινάκων, των γλυπτών και των λιθογραφιών του Τζόρτζιο Ντε Κίρικο που θα φιλοξενούνταν στο Μουσείο, ο σχεδιασμός προέβλεπε να οργανώνονται κάθε χρόνο σημαντικά διεθνή συνέδρια για τη μελέτη και ανάδειξη του έργου του, με διασφαλισμένη πάντοτε την καλλιτεχνική και επιστημονική εγκυρότητα από το Ίδρυμα «Giorgio e Isa de Chirico».

Για τη στέγαση του Μουσείου είχαμε επιλέξει το διατηρητέο νεοκλασικό κτήριο «Αδαμόπουλου», στη συμβολή των πεζοδρόμων Τάκη Οικονομάκη και Αντωνοπούλου, στο κέντρο του Βόλου (χτίστηκε το 1930), ιδιοκτησίας του Δήμου.

Η κοινή βούληση με το Ίδρυμα της Ρώμης επισφραγίστηκε με την επίσκεψη του προέδρου του  Paolo Picozza και συνεργατών του στον Βόλο, στα τέλη Μαρτίου του.2012, και την ξενάγησή τους στο κτήριο «Αδαμόπουλου». Το εγχείρημα είχε την πλήρη στήριξη των διαδοχικών υπουργών Πολιτισμού εκείνης της περιόδου, Γ.Νικητιάδη και Κ.Τζαβάρα. Οι συζητήσεις μάλιστα είχαν φτάσει μέχρι και στη νομική μορφή που θα μπορούσε να πάρει η τριμερής αυτή συνεργασία, ώστε και το status του Ιδρύματος να είναι υψηλό και η χρηματοδότηση της λειτουργίας του εξασφαλισμένη.

Περαιτέρω, στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το Ίδρυμα της Ρώμης,   ο Ιταλός ειδικός αρχιτέκτονας Λαρντέρα εκπόνησε, κατ’ εντολή του Ιδρύματος, προμελέτη για τη μετατροπή του κτηρίου «Αδαμόπουλου» σε μουσείο, ενώ μας στάλθηκαν και βασικά οικονομοτεχνικά  στοιχεία για τη  βιωσιμότητα του όλου εγχειρήματος. Με βάση την προμελέτη αυτή, η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου εκπόνησε αρχιτεκτονική μελέτη αποκατάστασης-επανάχρησης του κτηρίου.

Εκεί όμως κόπηκε το νήμα… Τις προάλλες διαβάσαμε ότι  η δημοτική αρχή, μετά από τέσσερα χρόνια απραξίας, θα αναζητήσει χρηματοδότηση για την αποκατάσταση του κτηρίου «Αδαμόπουλου», με σκοπό την αξιοποίησή του για «πινακοθήκη και χώρο έκθεσης και εκδηλώσεων». Με άλλα λόγια, η ιδέα του Μουσειακού Ιδρύματος «Τζόρτζιο Ντε Κίρικο» εγκαταλείπεται. Να σημειωθεί πως για Δημοτική Πινακοθήκη ο διαχρονικός σχεδιασμός του Δήμου προέβλεπε  τη συνένωση του Δημοτικού Κέντρου Τέχνης «Τζόρτζιο ντε Κίρικο», στον πεζόδρομο Μεταμορφώσεως, με το όμορο δημοτικό ακίνητο, ώστε να δημιουργηθεί σύγχρονος εκθεσιακός χώρος υψηλών προδιαγραφών, όπου θα βρουν μόνιμη στέγη οι αξιόλογες δημοτικές συλλογές, τα έργα του Μουσείου Δάμτσα και άλλες δωρεές. Μάλιστα, έχει εκπονηθεί πλήρης μελέτη για την ανακατασκευή του κτηρίου και το έργο αυτό είναι ώριμο για χρηματοδότηση.

Προς το παρόν, λοιπόν, δεν έχουμε παρά να αρκεστούμε στις εξαιρετικές εκδηλώσεις της περασμένης βδομάδας, που οργάνωσε το «Κοινόν των Μαγνήτων» και άλλοι φορείς, για τα 130 χρόνια από τη γέννηση του Τζόρτζιο ντε Κίρικο και τα 40 χρόνια από τον θάνατό του. Προς το παρόν…

 .