«Πρωτοβουλία των 5»: Να περάσουμε από την ελεημοσύνη και το κρατικό επίδομα, στην αλληλεγγύη και την εξατομικευμένη κάλυψη των αναγκών σε τοπικό επίπεδο

Οι προτάσεις της «Πρωτοβουλίας των 5» προς την πολιτεία και τους πολίτες, για συνολική ανακατανομή ρόλων, αρμοδιοτήτων και πόρων μεταξύ κεντρικής διοίκησης και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, παρουσιάστηκαν από τους Δημάρχους Αθηναίων Γ.Καμίνη, Θεσσαλονίκης Ι.Μπουτάρη, Βόλου Π.Σκοτινιώτη, Πατρέων Ι.Δημαρά και Ιωαννιτών Φ.Φίλιου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με την οποία έληξε η πρώτη δημόσια εκδήλωση - ημερίδα των «5», που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο με θέμα «Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κοινωνική Πολιτική».

Όπως τόνισαν οι 5 Δήμαρχοι, «η χώρα έχει άμεση ανάγκη ενός σχεδίου ανασυγκρότησης. Η κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα έχουν χρέος να αναλάβουν την πρωτοβουλία για το άνοιγμα μιας μεγάλης εθνικής συζήτησης – διαβούλευσης, στην οποία θα κληθεί να συμβάλει ο καθένας που μπορεί και θέλει, και πρωτίστως η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μέχρι να εκπονηθεί όμως αυτό το σχέδιο, οι ανάγκες τρέχουν και είναι πιεστικές. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει αναλάβει ήδη τις ευθύνες της και προσπαθεί με τα πενιχρά μέσα που διαθέτει να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες ενός μεγάλου και διογκούμενου τμήματος της κοινωνίας, που δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με τις δικές του δυνάμεις».

Παρουσιάζοντας τα πορίσματα της ημερίδας, τα οποία είχε επεξεργαστεί προηγουμένως ομάδα εργασίας με την βοήθεια ειδικών επιστημόνων, οι 5 Δήμαρχοι υπογράμμισαν ως κρίσιμο συμπέρασμα το γεγονός ότι η κοινωνική πολιτική, όπως σήμερα ασκείται από το κεντρικό κράτος, δεν δίνει λύσεις στις σημερινές ανάγκες. Το επιδοματικό μοντέλο έχει καταρρεύσει. «Η σημερινή ημερίδα μας ανοίγει κατ’ ουσίαν τη συζήτηση και θέτει άξονες για νέες πολιτικές και δικτυώσεις μεταξύ κατ’ αρχήν των πέντε Δήμων, αλλά και για όποιον Δήμο ενδιαφέρεται. Κεντρική μας επιδίωξη είναι να περάσουμε από την ελεημοσύνη και το κρατικό επίδομα, στην αλληλεγγύη και την εξατομικευμένη κάλυψη των αναγκών του πολίτη σε τοπικό επίπεδο», ανέφεραν χαρακτηριστικά.

Το αμέσως επόμενο διάστημα, όπως τονίστηκε, η «Πρωτοβουλία των 5» θα παραδώσει σε κοινή χρήση προς κάθε ενδιαφερόμενο εργαλεία και μεθοδολογίες τα οποία έχουν σχεδιάσει και εφαρμόσει στην πράξη οι αντίστοιχοι Δήμοι με επιτυχία, όπως:

• Το λογισμικό Διαχείρισης του κόμβου αλληλοβοήθειας του Δήμου Αθηναίων, για τη διαχείριση και το συντονισμό προσφοράς και διανομής αγαθών.

• Μεθοδολογία για τη σύνταξη Δημοτικού Μητρώου Οργανώσεων και Φορέων της κοινωνίας Πολιτών

• Manual Εθελοντισμού και εκπαίδευσης, όπως έχει εφαρμοστεί στο Δήμο Πατρέων

• Μεθοδολογία σχεδιασμού και εφαρμογής δράσεων  Κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

• Μεθοδολογία για τη σύνταξη «Οδηγού Κοινωνικών Δομών και Υπηρεσιών», όπως έχει εφαρμοστεί στο Δήμο Βόλου. 

Πρώτα πορίσματα ημερίδας της «Πρωτοβουλίας των 5» με θέμα

«Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κοινωνική Πολιτική»

Υφιστάμενη κατάσταση

• Πληθώρα νομοθετικών ρυθμίσεων που αφορούν άτομα με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένους, οικονομικά αδύνατους, και που είναι αποσπασματικές και έντονα συγκεντρωτικές.

• Περιοριστικός και προαιρετικός χαρακτήρας παρέμβασης της Τ.Α. σε θέματα κοινωνικής πολιτικής.

• Λειτουργικά προβλήματα: έλλειψη ευελιξίας στις αναθέσεις, προμήθειες και προσλήψεις του απαραίτητου διοικητικού και επιστημονικού προσωπικού.

• Αδυναμία αξιοποίησης συνεργασιών και συντονισμού της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στο τοπικό επίπεδο.

• Ανύπαρκτο θεσμικό πλαίσιο για την διευκόλυνση των συνεργασιών των Δήμων με φορείς της κοινωνίας πολιτών και παλαιά μοντέλα κατηγοριοποίησης των οργανώσεων σε σχέση με τις σύνθετες σημερινές κοινωνικές ανάγκες.

• Το μοντέλο της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής είναι στηριγμένο σε πολιτικές που απευθύνονταν σε κατηγορίες πολιτών όπου τα κύρια κριτήρια ήταν είτε ηλικιακά (ΚΑΠΗ, Παιδικοί Σταθμοί) είτε ιατρικού τύπου.  Δεν κάλυπτουν το εύρος των αναγκών για ένα κοινωνικό δίκτυ προστασίας δηλ. στέγη – σίτιση – ένδυση – ιατρική περίθαλψη – φαρμακευτική περίθαλψη – προστασία από την βία – ανεργία.

Συμπεράσματα-προτάσεις

• Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί προνομιακό χώρο άσκησης κοινωνικής πολιτικής λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της που είναι η εγγύτητα προς τον ωφελούμενο, η ευχερής προσβασιμότητα και η ευλεξία.

• Η θεσμοθετημένη ανάθεση στους Δήμους της διαδικασίας καταγραφής και πρώτης αξιολόγησης των κοινωνικών αναγκών είναι επιβεβλημένη

• Εξατομίκευση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας προς τον πολίτη που να καλύπτει μεγάλο εύρος των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.

• Νέο μοντέλο προνοιακού πλουραλισμού: δικτύωση φορέων κρατικού, ιδιωτικού προσωπικού χώρου και εμπλοκή πολλαπλών συντελεστών παροχής κοινωνικών υπηρεσιών (εθελοντικοί φορείς, ομάδες αυτοβοήθειας, οικογένεια).

• Διαφοροποίηση της εφαρμογής κοινωνικών πολιτικών ανάλογα με το χωρικό προσδιορισμό των Δήμων και τα ιδιαίτερα κοινωνικο-οικονομικά τους χαρακτηριστικά.

• Η δημιουργία «οδηγών ενεργειών» (Manual) για κάθε περίπτωση είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος λειτουργίας μιας δομής που στηρίζεται σε εθελοντική προσφορά, από την δημιουργία ενός απλού ή και σύνθετου κανονισμού λειτουργίας.

• Ενθάρυνση της εθελοντικής προσφοράς με τη θεσμοθέτηση πλαισίου κινήτρων και επιβράβευσης (συστατικές επιστολές, πιστοποιητικά παρακολούθησης, σύνδεση με τα τοπικά σύμφωνα ανάπτυξης για πρόσβαση στην αγορά εργασίας).

• Επαναοριοθέτηση του πλαισίου διασύνδεση πρωτοβάθμιας Υγείας και πρόληψης με τις κεντρικές δομές υγείας.

Προϋποθέσεις εφαρμογής της νέας κοινωνικής πολιτικής

• Μεταφορά εμπειριών και τεχνογνωσίας και προώθησης υπερτοπικών  συνεργασιών

• Επεξεργασία προδιαγραφών και μεθοδολογίας εκπόνησης κοινωνικών μελετών, κοινωνικών προγραμμάτων

• Κατάρτιση εξειδικευμένου προσωπικού σε ζητήματα Κοινωνικού σχεδιασμού

• Διάχυση πληροφόρησης και διερεύνησης των δυνατοτήτων χρηματοδότησης

• Χρηματοδοτική κατοχύρωση:

o αυτόνομη γραμμή προϋπολογισμού

o συνδυασμός χρηματοδοτικών μέσων → ίδιοι πόροι, ΚΑΠ, πόροι από μεταφορά αρμοδιοτήτων, εναλλακτικές πηγές (χορηγίες, δωρεές, κληροδοσίες.